MỘT SỐ TRƯỜNG HỢP ỦY QUYỀN, CÔNG CHỨNG VIÊN PHẢI TỪ CHỐI CÔNG CHỨNG/CHỨNG THỰC VĂN BẢN

Đối với một số trường hợp, pháp luật quy định cụ thể không được ủy quyền. Nếu người yêu cầu công chứng yêu cầu Công chứng viên công chứng/chứng thực thì Công chứng viên phải từ chối. Có thể kể các trường hợp dưới đây:

1. Con cháu, người làm chứng thay người lập Di chúc lập Phiếu yêu cầu công chứng

Khoản 1 Điều 56 Luật công chứng 2014 quy định:

“Người lập di chúc phải tự mình yêu cầu công chứng di chúc, không ủy quyền cho người khác yêu cầu công chứng di chúc.”

Do vậy, khi đưa cha/mẹ/ông/bà … đến VPCC làm thủ tục lập Di chúc thì người lập Di chúc phải tự tay viết Phiếu yêu cầu công chứng. Trường hợp nhờ con cháu/người làm chứng viết hộ thì người lập Di chúc phải tự ký và ghi rõ họ và tên đầy đủ. Trường hợp không biết chữ hoặc không ký, viết được thì phải điểm chỉ và người làm chứng xác nhận “đây là dấu điểm chỉ của ông/bà …”

2. Văn bản ủy quyền cho người khác thực hiện thủ tục đăng ký kết hôn

Khoản 3, Điều 38 Luật Hộ tịch 2014 quy định:

“ Khi đăng ký kết hôn cả hai bên nam, nữ phải có mặt tại trụ sở Ủy ban nhân dân, công chức làm công tác hộ tịch hỏi ý kiến hai bên nam, nữ, nếu các bên tự nguyện kết hôn thì ghi việc kết hôn vào Sổ hộ tịch, cùng hai bên nam, nữ ký tên vào Sổ hộ tịch. Hai bên nam, nữ cùng ký vào Giấy chứng nhận kết hôn.”

Công chứng viên phải từ chối công chứng/chứng thực văn bản ủy quyền dạng này.

3. Văn bản ủy quyền đại diện đương sự trong vụ án ly hôn

Khoản 4, Điều 85 Bộ luật Dân sự 2014 quy định:

“Đối với việc ly hôn, đương sự không được ủy quyền cho người khác thay mặt mình tham gia tố tụng. Trường hợp cha, mẹ, người thân thích khác yêu cầu Tòa án giải quyết ly hôn theo quy định tại khoản 2 Điều 51 của Luật hôn nhân và gia đình thì họ là người đại diện.”

Do vậy, nguyên đơn/bị đơn (vợ chồng) trong vụ kiện xin ly hôn hay cả hai người trong trường hợp thuận tình ly hôn đều phải trực tiếp có mặt tại Tòa để giải quyết, không thể ủy quyền cho người khác làm đại diện được.

4. Văn bản ủy quyền không thể hiện được quyền, lợi ích giữa hai bên không đối lập với nhau tại cùng vụ việc hoặc người được ủy quyền không đang được ủy quyền bởi một đương sự khác trong cùng vụ việc có quyền, lợi ích đối lập với người sẽ ủy quyền

Theo Khoản 1, Điều 87 Bộ luật tố tụng dân sự 2015:

“1. Những người sau đây không được làm người đại diện theo pháp luật:

a) Nếu họ cũng là đương sự trong cùng một vụ việc với người được đại diện mà quyền và lợi ích hợp pháp của họ đối lập với quyền và lợi ích hợp pháp của người được đại diện;

b) Nếu họ đang là người đại diện theo pháp luật trong tố tụng dân sự cho một đương sự khác mà quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự đó đối lập với quyền và lợi ích hợp pháp của người được đại diện trong cùng một vụ việc.”

Nếu người yêu cầu công chứng/chứng thực văn bản ủy quyền mà nội dung Văn bản ủy quyền không thể hiện được quyền, lợi ích giữa hai bên không đối lập với nhau tại cùng vụ việc hoặc người được ủy quyền không đang được ủy quyền bởi một đương sự khác trong cùng vụ việc có quyền, lợi ích đối lập với người sẽ ủy quyền thì CCV sẽ từ chối. Đối với văn bản là hợp đồng ủy quyền ngoài việc không vi phạm điều khoản trên thì phải cung cấp đầy đủ các chứng cứ chứng minh không vi phạm mới đủ điều kiện công chứng.

Khoản 6, Điều 60 Luật Tố tụng hành chính 2015 cũng quy định tương tự về người không được làm đại diện trong tố tụng hành chính.

5. Văn bản ủy quyền lại trong vụ án hành chính

Khoản 5, Điều 60 Luật Tố tụng hành chính 2015 quy định:

“ Người đại diện theo pháp luật trong tố tụng hành chính thực hiện các quyền, nghĩa vụ tố tụng hành chính của đương sự mà mình là đại diện.

Người đại diện theo ủy quyền trong tố tụng hành chính thực hiện các quyền, nghĩa vụ tố tụng hành chính của người ủy quyền. Người được ủy quyền không được ủy quyền lại cho người thứ ba.”

6. Hợp đồng thế chấp/Hợp đồng tín dụng của tổ chức tín dụng là Hợp tác xã, Quỹ tín dụng mà người được ủy quyền ký không phải là thành viên Hội đồng quản trị

Khoản 5, Điều 81 Luật các tổ chức tín dụng 2010 quy định:

“5. Chủ tịch và thành viên Hội đồng quản trị không được ủy quyền cho những người không phải là thành viên Hội đồng quản trị thực hiện quyền, nghĩa vụ của mình.”

Người đại diện pháp luật của tổ chức này tất nhiên phải là thành viên HĐQT.

7. Văn bản ủy quyền cho người khác xin cấp phiếu lý lịch tư pháp số 2

Khoản 2, Điều 46 Luật lý lịch tư pháp 2009 quy định như sau:

“2. Thủ tục cấp Phiếu lý lịch tư pháp số 2 cho cá nhân được thực hiện theo quy định tại khoản 1 và khoản 2 Điều 45 của Luật này; trường hợp cá nhân yêu cầu cấp Phiếu lý lịch tư pháp số 2 thì không được ủy quyền cho người khác làm thủ tục cấp Phiếu lý lịch tư pháp.”

8. Hợp đồng mua bán, chuyển nhượng, cho thuê mua bất động sản Chủ đầu tư dự án kinh doanh bất động sản ủy quyền cho bên tham gia hợp tác đầu tư, liên doanh, liên kết, hợp tác kinh doanh hoặc góp vốn thực hiện ký

Khoản 5, Điều 13 Luật kinh doanh bất động sản 2014 quy định:

“5. Không được ủy quyền cho bên tham gia hợp tác đầu tư, liên doanh, liên kết, hợp tác kinh doanh hoặc góp vốn thực hiện ký hợp đồng mua bán, chuyển nhượng, cho thuê mua bất động sản.”

9. Văn bản ủy quyền cho người khác gửi tiền tiết kiệm tại các tổ chức tín dụng

Điểm a, điểm b của Khoản 1, Điều 8 Quy chế về tiền tiết kiệm ban hành kèm theo Quyết định số 1160/2004/QĐ-NHNN của NHNN quy định:

“a) Người gửi tiền phải trực tiếp thực hiện giao dịch gửi tiền tại tổ chức nhận tiền gửi tiết kiệm và xuất trình các giấy tờ sau:

- Đối với người gửi tiền là cá nhân Việt Nam phải xuất trình Chứng minh nhân dân.

- Đối với người gửi tiền là cá nhân nước ngoài phải xuất trình hộ chiếu có thời hạn hiệu lực còn lại dài hơn kỳ hạn gửi tiền (đối với trường hợp nhập, xuất cảnh được miễn thị thực); xuất trình hộ chiếu kèm thị thực có thời hạn hiệu lực còn lại dài hơn kỳ hạn gửi tiền (đối với trường hợp nhập, xuất cảnh có thị thực).

- Đối với người gửi tiền là người giám hộ hoặc người đại diện theo pháp luật, ngoài việc xuất trình Chứng minh nhân dân hoặc hộ chiếu, phải xuất trình các giấy tờ chứng minh tư cách của người giám hộ hoặc người đại diện theo pháp luật của người chưa thành niên, người mất năng lực hành vi dân sự, người hạn chế năng lực hành vi dân sự.

b. Người gửi tiền đăng ký chữ ký mẫu lưu tại tổ chức nhận tiền gửi tiết kiệm. Trường hợp người gửi tiền không thể viết được dưới bất kỳ hình thức nào thì tổ chức nhận tiền gửi tiết kiệm hướng dẫn cho người gửi tiền đăng ký mã số hoặc ký hiệu đặc biệt thay cho chữ ký mẫu.”

10. Văn bản ủy quyền về việc đăng ký nhận cha, mẹ, con

Căn cứ Khoản 1, Điều 25 Luật Hộ tịch 2014 quy định:

“1. Người yêu cầu đăng ký nhận cha, mẹ, con nộp tờ khai theo mẫu quy định và chứng cứ chứng minh quan hệ cha con hoặc mẹ con cho cơ quan đăng ký hộ tịch. Khi đăng ký nhận cha, mẹ, con các bên phải có mặt.”

Như vậy, cũng như đăng ký kết hôn hai bên nam nữ phải có mặt thì đăng ký nhận cha, mẹ, con thì cha, mẹ, con phải có mặt mà không được ủy quyền cho người khác.

Trên đây là điểm 10 loại văn bản ủy quyền trái quy định pháp luật không chỉ Công chứng viên; các công chức tư pháp có thẩm quyền phải để ý tránh việc công chứng, chứng thực nhầm mà các nhân viên nghiệp vụ và kể cả người dân cần phải biết.

Ngoài ra còn một số trường hợp ủy quyền trái pháp luật ít gặp khác hoặc có nội dung phi thực tế, trái đạo đức xã hội cũng không chấp nhận yêu cầu công chứng/chứng thực được.

Cống chứng viên -  PHẠM TRUNG DŨNG

Trưởng Văn phòng Công Chứng Phạm Trung Dũng